

Γεώργιος Στρούγγης Βενετάς
MD, MSc, FEBPRM
Φυσίατρος, Στρατιωτικός Ιατρός, Αθλητίατρος
Κρουστικός Υπέρηχος (Shockwave)

Ιστορία
Η εξωσωματική θεραπεία με κρουστικά κύματα (Extracorporeal Shockwave Therapy - ESWT), γνωστή και ως κρουστικός υπέρηχος, εισήχθη για πρώτη φορά στην κλινική πρακτική το 1982 για την αντιμετώπιση ουρολογικών παθήσεων. Η επιτυχία της μεθόδου στη θεραπεία των λίθων του ουροποιητικού, την κατέστησε γρήγορα μια μη επεμβατική και αποτελεσματική μέθοδο πρώτης γραμμής. Μεταγενέστερες μελέτες στην ορθοπαιδική έδειξαν ότι η ESWT μπορούσε να χαλαρώσει το τσιμέντο σε αναθεωρήσεις ολικής αρθροπλαστικής ισχίου. Επιπρόσθετα, μελέτες σε ζώα τη δεκαετία του 1980 έδειξαν ότι η ESWT θα μπορούσε να επιταχύνει την οστεογένεση και την επούλωση καταγμάτων. Παρότι η θεραπεία με κρουστικά κύματα έχει βρεθεί ότι συμβάλλει στην επούλωση καταγμάτων, οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε τενοντοπάθειες άνω και κάτω άκρων και γενικότερα σε παθήσεις των μαλακών μορίων.
Φυσιολογία της ESWT
Τα κρουστικά κύματα είναι ηχητικά κύματα, που έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως μη γραμμικότητα, υψηλή μέγιστη πίεση, σύντομο χρόνο ανόδου και μικρή διάρκεια (10 ms). Έχουν επίσης ευρύ φάσμα συχνοτήτων (0-20 MHz) και υψηλό εύρος πίεσης (0-120 MPa).
Έτσι παράγεται μια θετική και μια αρνητική φάση κρουστικού κύματος. Η θετική φάση παράγει μηχανικές δυνάμεις που κατευθύνονται προς τα εμπρός (στη διεύθυνση διάδοσης του κρουστικού κύματος) και προκαλούν μεταφορά ορμής στην επιφάνεια επαφής. Η αρνητική φάση δημιουργεί σπηλαίωση (cavitation) και φυσαλίδες αερίου, που εκρήγνυνται με υψηλές ταχύτητες δημιουργώντας ένα δεύτερο κύμα κρουστικών κυμάτων.
Σε σύγκριση με τον θεραπευτικό υπέρηχο, η μέγιστη πίεση του κρουστικού κύματος είναι περίπου 1000 φορές μεγαλύτερη από τη μέγιστη πίεση του κύματος υπερήχων.
Πώς λειτουργεί η ESWT;
Στην ESWT, μια σειρά κρουστικών κυμάτων χορηγείται στην πάσχουσα περιοχή με ειδική συσκευή. Τα κύματα προκαλούν τοπική αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος και του μεταβολισμού, επιταχύνοντας την επούλωση. Τα κρουστικά κύματα, μεταξύ άλλων διεγείρουν τον πολλαπλασιασμό των τενοντοκυττάρων, την ωρίμανση των οστεοποιητικών κυτάρων, τη σύνθεση αυξητικών παραγόντων και επιταχύνουν την αναδιαμόρφωση των ιστών. Η ανακούφιση από τον πόνο είναι συνήθως άμεση αλλά τα μακροπρόθεσμα οφέλη στη λειτουργία της πάσχουσας περιοχής χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Η θεραπεία με κρουστικά κύματα συνδυάζεται με θεραπευτική άσκηση για βέλτιστα αποτελέσματα.
Πότε χρησιμοποιείται η ESWT;
-
Τενοντοπάθειες ή τενοντίτιδες άνω και κάτω άκρων
-
Tενοντοπάθεια ή τενοντίτιδα του αχιλλείου τένοντα
-
Συσσώρευση ασβεστίου στους τένοντες (ασβεστοποιός τενοντοπάθεια), ιδιαίτερα του ώμου
-
Tενοντοπάθεια επιγονατιδικού τένοντα ή jumper’s knee
-
Αγκώνα του τένις (επικονδυλίτιδα ή tennis elbow)
-
Ενθεσοπάθεια οπίσθιων μηριαίων
-
Πελματιαία απονευρωσίτιδα, ή άκανθα πτέρνας
-
Μυοπεριτονιακό πόνο (Trigger points, Myofascial Pain Syndrome)
-
Τροχαντηρίτιδα
-
Περιοστίτιδα κνήμης (shin splints) ή Medial Tibial Stress Syndrome (MTSS)
-
Παγωμένο ώμο (frozen shoulder) ή συμφυτική θυλακίτιδα ώμου
Γιατί πρέπει να κάνω ESWT;
Η θεραπεία με κρουστικά κύματα συμβάλλει στη σημαντική μείωση του πόνου, ώστε να μπορείτε να επιστρέψετε ταχύτερα στις συνήθεις δραστηριότητές σας και να εκτελέσετε ευκολότερα την θεραπευτική άσκηση. Μακροπρόθεσμα, η θεραπεία συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργικότητας της πάσχουσας περιοχής γιατί συμβάλλει στην αναδιαμόρφωση των ιστών.
Πόσο διαρκεί η θεραπεία;
Εξαρτάται από την έκταση της πάσχουσας περιοχής, που καθορίζει το συνολικό αριθμό των κρούσεων. Γενικά διαρκεί 5-10 λεπτά.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Πρόκειται για θεραπεία χαμηλού κινδύνου, γενικά καλά ανεκτή. Ενδέχεται να προκληθεί ενόχληση ή ήπιος πόνος κατά τη διάρκεια της θεραπείας έως και 2 ημέρες μετά, που υποχωρεί συνήθως χωρίς παυσίπονα. Η ενόχληση αυτή εξαρτάται από την πάθηση και από τεχνικά θέματα, όπως η ένταση και η συχνότητα των κρούσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι ρυθμίσεις της συσκευής τροποποιούνται ώστε να ελαχιστοποιηθεί η όποια ενόχληση.
Τι πρέπει να κάνω μετά τη θεραπεία;
Μπορείτε να συνεχίσετε τις συνήθεις δραστηριότητές σας, αλλά θα πρέπει να αποφύγετε την καταπόνηση της πάσχουσας περιοχής για δύο ημέρες (48 ώρες) μετά τη θεραπεία. Αποφύγετε τη χρήση πάγου στην περιοχή που υποβλήθηκε σε θεραπεία και τη λήψη ΜΣΑΦ, γιατί επηρεάζουν τις φλεγμονώδεις και επουλωτικές διαδικασίες που έχει ξεκινήσει η ESWT.